Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν εισβάλει στην καθημερινή μας επικοινωνία μέσα από διαφορετικές πλατφόρμες. Ορισμένες από αυτές κάνουν χρήση κυρίως εικόνων και λιγότερο κειμένων και οι έφηβοι έχουν την τάση να ακολουθούν άτομα που προσφέρουν οδηγίες και συμβουλές σχετικά με τον τρόπο ζωής και τα πρότυπα αναφορικά με το σχήμα του σώματος, τις διαπροσωπικές σχέσεις, το ντύσιμο…Μπορεί η έκθεση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από τους νέους να αποβεί τοξική, δηλαδή βλαπτική για την καθημερινότητά τους;
Οι σύγχρονες έρευνες συνηγορούν ότι μπορεί να προκληθούν ποικίλα αρνητικά συναισθήματα, όπως είναι το αίσθημα κατωτερότητας μέσω της κοινωνικής σύγκρισης, το άγχος, η μελαγχολία, η κατάθλιψη και σε περίπτωση μη δυνατότητας σύνδεσης σε μια συγκεκριμένη εφαρμογή για ένα διάστημα, ο φόβος ότι απέχουν από τις εξελίξεις. Δεν είναι λίγες οι φορές που οι έφηβοι επιζητούν την επιβεβαίωση και την αναγνωρισιμότητα μέσα από την επιδίωξη του περιβόητου «Μου αρέσει», ενώ έχουν προκύψει έντονες συγκρούσεις με συνομηλίκους σε περίπτωση που κάποιος γνωστός δεν αποδεχθεί, δε σχολιάσει και δεν αντιδράσει σε ανάρτηση.
Πώς μπορούν λοιπόν οι ενήλικες να προστατέψουν τους εφήβους από το τοξικό περιεχόμενο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης;
Οι ενήλικες, όπως και στις δια ζώσης σχέσεις, μπορούν να οριοθετήσουν τον ακριβή χρόνο που καθημερινά έχουν δικαίωμα οι έφηβοι να συνδέονται, ζητώντας τις υπόλοιπες ώρες να αφήνουν τις συσκευές σε ένα σταθερό και δημόσιο μέρος. Στην περίπτωση που το υλικό ενός λογαριασμού θεωρείται ακατάλληλο ή προσβλητικό από τον ενήλικα, έχουν το δικαίωμα μέσω προγραμμάτων γονικού ελέγχου να αποκλείσουν σελίδες που εκτιμούν ότι δεν προάγουν την ψυχοσυναισθηματική ισορροπία των παιδιών και των εφήβων. Ιδανικό σενάριο είναι πριν προβούν σε αποκλεισμό να εξηγήσουν τους λόγους αυτής της απόφασης στα παιδιά και στους εφήβους, κάνοντας σύνδεση με τις αξίες που έχουν στόχο να προωθήσουν στη ζωή τους.
Επίσης, διατηρώντας ανοιχτή την επικοινωνία με τους νέους μπορούν να τους μάθουν να φιλτράρουν, αρχικά από κοινού, τις πληροφορίες που επεξεργάζονται και να διαχωρίζουν τα αληθινά πρότυπα από τις δημοσιεύσεις που έχουν υποστεί πολλαπλές επεξεργασίες και βελτιώσεις. Επομένως, βοηθάνε οι σημαντικοί ενήλικες να αναπτύξουν την κριτική ικανότητα της νέας γενιάς, λαμβάνοντας υπόψη τους κανόνες του διαδικτυακού εγγραμματισμού. Με αυτό τον τρόπο μαθαίνουν να προστατεύουν τον εαυτό τους από το διαδικτυακό εκφοβισμό και εθισμό που τείνει να πάρει τεράστιες διαστάσεις τα τελευταία χρόνια στις εφηβικές ηλικίες. Βασική προϋπόθεση είναι οι ίδιοι οι ενήλικες να εφαρμόζουν τους κανόνες ορθής χρήσης των δικών τους μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ώστε να λειτουργήσουν ως θετικά πρότυπα ταύτισης για τους νέους.
Ακόμα, προτείνεται μέχρι και η αποτοξίνωση για ένα διάστημα από πάσης φύσης επαφή με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και η αντικατάσταση του χρόνου που αφιερωνόταν σε αυτά από δραστηριότητες στη φύση ή εν γένει σε ασχολίες που προάγουν το δέσιμο της επικοινωνίας και τη βελτίωση της φυσικής κατάστασης, απέχοντας από την εικονική πραγματικότητα.
Κλείνοντας, αξίζει να τονιστεί ότι η πλήρης αποχή και απαγόρευση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης από τους ενήλικες προς τους εφήβους δεν τους βοηθά στην κοινωνική τους ένταξη. Ας μην αγνοούμε το γεγονός ότι η γενιά των νέων χαρακτηρίζεται ως γενιά iOS, καθώς γεννήθηκαν και εξελίσσονται με δεδομένη τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, σε αντίθεση με τις προηγούμενες γενιές που αναγκάστηκαν στην πορεία της ζωής τους να μάθουν τη χρήση τους. Είναι προτιμότερο να μάθουν με συμμάχους τους ενήλικες πώς να προστατεύσουν τον εαυτό τους από κάθε είδους τοξικό περιεχόμενο, συμπεριλαμβανόμενης και της έκθεσης σε τοξικά θετικές συμβουλές ζωής που προωθούν ουσιαστικά την καταπίεση της αυθεντικότητας στην καθημερινότητα. Η σύγχρονη βιβλιογραφία καταλήγει ότι η έκθεση των νέων σε λογαριασμούς χρηστών και περιεχόμενο όπου προωθείται αποκλειστικά και μόνο η επιτυχία, η ευτυχία και η αισιοδοξία, μπορεί να οδηγήσει ακόμα και σε αυτοκτονικό ιδεασμό λόγω της καταπίεσης έκφρασης της αυθεντικής πλευράς της ζωής.
Συμπερασματικά, η αποδοχή του εαυτού, η προαγωγή αξιών και δεξιοτήτων ζωής, η ενίσχυση της κριτικής σκέψης και η ειλικρινής επικοινωνία μεταξύ των νέων και των ενηλίκων είναι τα πιο ισχυρά αντίδοτα στην προσλαμβανόμενη τοξικότητα ως προς το περιεχόμενο των αναρτήσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Γράφει η Γεωργία Κιζιρίδου,
Εξελικτική – Σχολική Ψυχολόγος, Πιστοποιημένη εκπαιδεύτρια ενηλίκων και συγγραφέας. Τα τελευταία 15 χρόνια εργάζεται ως σχολική ψυχολόγος στην ιδιωτική και στη δημόσια εκπαίδευση. Επίσης, έχει πάνω από 5.000 ώρες εμπειρίας στην εκπαίδευση ενηλίκων με βασικές θεματικές την προσωπική/ επαγγελματική ανάπτυξη και την ειδική αγωγή. Αρθρογραφεί σε διάφορα ηλεκτρονικά περιοδικά εστιάζοντας στις σύγχρονες διαπροσωπικές σχέσεις. Συνεργάζεται με τοπικούς τηλεοπτικούς και ραδιοφωνικούς σταθμούς για ζητήματα που άπτονται της επικαιρότητας σε σχέση με την ψυχική υγεία. Είναι βραβευμένη συγγραφέας βιβλίων.
Στοιχεία επικοινωνίας:
georgiakiz@yahoo.gr
6973387265
Facebook page: Κιζιρίδου Γεωργία, Ψυχολόγος - Συγγραφέας
