Συχνά, οι γονείς προβληματίζονται σχετικά με την απόφασή τους να πάρουν διαζύγιο, καθώς και με τον τρόπο με τον οποίο αυτή η κατάσταση θα επηρεάσει τα παιδιά τους.
Πριν αναφερθούμε στις επιδράσεις, όμως, που μπορεί να έχει μία τέτοια αλλαγή κατάστασης στα παιδιά, είναι σημαντικό να αποσαφηνίσουμε τι σημαίνει μία τέτοια αλλαγή για τους ίδιους τους ανθρώπους, οι οποίοι παίρνουν την απόφαση αυτή.
Το διαζύγιο είναι επί της ουσίας μία αλλαγή κατάστασης, που αποφασίζουν- επρόκειτο να βιώσουν τα εμπλεκόμενα άτομα, είτε μετά από κοινή βούληση, είτε έπειτα από βούληση του ενός ατόμου, το οποίο δεν επιθυμεί να συνεχίσει να βρίσκεται στην προηγούμενη κατάσταση (αυτή της σχέσης).
Με τον όρο διαζύγιο, λοιπόν, δεν αναφερόμαστε σε ένα μεμονωμένο γεγονός, αλλά πρόκειται για μια μακροχρόνια στρεσσογόνα διαδικασία, καθώς σηματοδοτεί ένα τέλος, το οποίο ενέχει και το κομμάτι της απώλειας της προηγούμενης κατάστασης και κατ’ επέκταση όλα τα συναισθήματα που μπορεί να προκύψουν από την απώλεια αυτή, αλλά και την αρχή μίας καινούργιας πραγματικότητας με νέες προκλήσεις και η οποία χαρακτηρίζεται από ανάμεικτα συναισθήματα.
Τι είναι όμως το διαζύγιο για τα παιδιά και πώς το βιώνουν αυτά;
Για τα παιδιά το διαζύγιο ισοδυναμεί με μία αλλαγή, μία απώλεια, μία κρίση, κατά την οποία εκείνα δεν έχουν τον έλεγχο, ενώ ενδέχεται λόγω του αναπτυξιακού σταδίου στο οποίο βρίσκονται να μην δεν διαθέτουν και τους μηχανισμούς συναισθηματικής διαχείρισης και άμυνας των ενηλίκων. Κατ’ αυτό τον τρόπο, τα παιδιά βιώνουν πολύ διαφορετικά το διαζύγιο από τους ενήλικες.
Τοιουτοτρόπως, τα παιδιά είναι πιθανό να βιώσουν μέσα από ένα διαζύγιο:
- Το συναίσθημα του φόβου (αβεβαιότητα για το μέλλον)
- Ένα αίσθημα εγκατάλειψης
- Ανησυχία οριστικής απώλειας του γονέα που φεύγει από το σπίτι
- Αίσθηση ευθύνης για το διαζύγιο (αισθήματα ενοχής)
- Να κάνουν σκέψεις για τρόπο επαναφοράς της κατάστασης σε συνθήκες προ του διαζυγίου (π.χ. «Αν τα πάω καλά στο σχολείο, ίσως οι γονείς μου είναι πάλι μαζί»)
- Ανάγκη για ανάληψη ευθυνών (οικονομική συνεισφορά, φροντίδα σπιτιού, μικρότερων αδερφών, γονέα) – σύγχυση του ρόλου τους στην οικογένεια
- Το συναίσθημα του θυμού απέναντι στους γονείς
- Την αίσθηση της υποχρέωσης για επιλογή ανάμεσα στους γονείς
- Την αίσθηση της καταπίεσης συναισθημάτων (απόκρυψη έκφρασης θετικών συναισθημάτων για τον γονέα που έφυγε από το σπίτι προς αποφυγή απογοήτευσης – προδοσίας του γονέα που μένει).
Όσο πιο πολλά γεγονότα, (συζητήσεις, σχόλια, διαμάχες, συμπεριφορές, αλλαγές κ.α.), λοιπόν, τα οποία συμβαίνουν, παραμένουν ανεξήγητα για αυτά, τόσο μεγαλύτερη επίδραση μπορεί να έχουν αυτά στη συναισθηματική τους ανάπτυξη και στον τρόπο με τον οποίο θα μάθουν να -κατανοούν τις ανθρώπινες σχέσεις.
Η κατάσταση αυτή περιπλέκεται σίγουρα ακόμα περισσότερο, όταν η διαδικασία διαζυγίου καταλήγει σε δικαστική διαμάχη. Ωστόσο, αυτό γίνεται κυρίως λόγω της διαχείρισης που επιλέγουν να έχουν οι γονείς ως προς το θέμα αυτό, πχ. ασαφείς απαντήσεις στις ερωτήσεις των παιδιών, εμπλοκή των παιδιών στη δικαστική διαμάχη, κατηγορίες του ενός γονέα προς τoν άλλο, χρησιμοποίηση των παιδιών ως μέσο επικοινωνίας μεταξύ των γονέων κ.α.
Ποιος είναι όμως ο ρόλος των γονέων;
Μη ξεχνάμε ότι οι γονείς είναι και οι ίδιοι άνθρωποι με συναισθήματα και έχουν να διαχειριστούν και οι ίδιοι την απώλεια- αλλαγή που βιώνουν.
Και αυτό είναι και το κυριότερο που έχουν να κάνουν, τόσο για τους ίδιους, όσο και για τα παιδιά τους.
- Προσπάθεια, λοιπόν, να διαχειριστούμε πρώτα οι ίδιοι την κατάσταση και τα συναισθήματά μας! Φροντίδα εαυτού για να είμαστε σε θέση να παρέχουμε και φροντίδα στο παιδί
- Διατήρηση ψυχραιμίας και αποφυγή εντάσεων, όσο είναι αυτό δυνατόν και χωρίς να αποκλείεται με αυτό τον τρόπο η έκφραση συναισθημάτων και η επικοινωνία.
- Ειλικρίνεια: Δεν αποκρύπτουμε την αλήθεια (πάντα με λόγια που συνάδουν στην ηλικία του παιδιού)
- Ανακοίνωση του διαζυγίου, όταν η απόφαση είναι οριστική, προς αποφυγή περαιτέρω σύγχυσης
- Προτιμότερο να είναι παρόντες και οι δύο γονείς, αν είναι αυτό δυνατόν και συζήτηση με απλά και κατανοητά λόγια
- Προβολή της απόφασης για διαζύγιο ως κοινής όπως και είναι (μαζί το αποφασίζουν εν τέλει, ασχέτως αν το θέλουν και οι δύο). «π.χ. Αποφασίσαμε με τον μπαμπά\τη μαμά να χωρίσουμε καθότι ο\η δεν νιώθει πλέον το ίδιο, δεν θέλει πλέον να βρίσκεται στη σχέση αυτή, κλπ)»
- Διευκρίνιση ότι ο γονέας, που φεύγει δε φεύγει από τη σχέση με το παιδί αλλά από τη σχέση με τον άλλο γονέα.
- Προσπάθεια καθησυχασμού και μετάδοσης αίσθησης ασφάλειας
- Διευκρίνιση ότι τα παιδιά δεν φέρουν καμία ευθύνη
- Προθυμία για συζήτηση και απάντηση σε πιθανά ερωτήματα και απορίες του παιδιού με σεβασμό και προσοχή, αλλά και προτροπή για μοίρασμα απόψεων
- Διατήρηση προγράμματος και καθημερινής ρουτίνας του παιδιού παρά τις δυσκολίες που προκύπτουν, όπου είναι αυτό δυνατόν και προετοιμασία- στήριξη του παιδιού στην όποια αλλαγή υπάρξει μετέπειτα στην καθημερινότητά του.
- Σαφής διαχωρισμός των δύο πλέον διαφορετικών συστημάτων-οικογενειών, που θα έχει το παιδί και των διαφορετικών κανόνων που μπορεί να έχουν τα συστήματα αυτά.
«Αν πάρω διαζύγιο θα στιγματιστώ από το παιδί μου ως ανεύθυνος / ακατάλληλος γονέας και σύζυγος;»
Καθότι το διαζύγιο είναι κι αυτό μία απώλεια- μία αλλαγή, ανάλογα με τη διαχείριση που θα γίνει πάνω στην αλλαγή αυτή, τα παιδιά μπορούν, επίσης, να μάθουν πράγματα από τη διαδικασία του διαζυγίου.
Μπορούν να μάθουν:
• Πώς να έχουν μία υγιή προσαρμογή στις διάφορες αλλαγές που σίγουρα θα βιώσουν στη μετέπειτα ζωή τους.
• Να δημιουργήσουν ψυχική ανθεκτικότητα στις μετέπειτα ματαιώσεις
• Πώς να βρίσκουν λύσεις ακόμη και σε δύσκολες καταστάσεις
• Να μάθουν τη σημασία της έννοιας της συνεργασίας
• Να μάθουν τη σημασία της αγάπης και της φροντίδας των συναισθημάτων του κάθε ανθρώπου για την ψυχική μας υγεία και την ευημερία, αλλά και για τις ανθρώπινες σχέσεις (ελπίδα).
Χωρίζουμε γιατί θέλουμε να βρούμε τρόπο να είμαστε όλοι ευτυχισμένοι, είτε είμαστε μαζί είτε όχι.
Υ.Γ.: Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι αν κάτι μας δυσκολεύει στη διαχείριση του μας αξίζει να ζητήσουμε βοήθεια! Ζητάμε τη βοήθεια κάποιου ειδικού, όταν νιώθουμε ότι το χρειαζόμαστε ή δε ξέρουμε τι να κάνουμε.
Γράφει η Δανάη Θεοφιλοπούλου
Ψυχολόγος, ψυχοθεραπεύτρια
Ψυχολόγος, ψυχοθεραπεύτρια Απόφοιτη του Τμήματος Ψυχολογίας της Σχολής Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κρήτης, κάτοχος άδειας ασκήσεως επαγγέλματος.
Εμβάθυνε στον τομέα της παιδικής και εφηβικής υγείας με το μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών της Ιατρικής σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών "Στρατηγικές αναπτυξιακής και εφηβικής υγείας", ενώ παράλληλα συνέχισε την εκπαίδευση της με ειδίκευση στη συνθετική ψυχοθεραπεία για παιδιά, εφήβους και ενήλικες από το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Συνθετικής Ψυχοθεραπείας (European Institute of Integrative Psychotherapy- EIIP), μέσω του Πολυκέντρου Ψυχοθεραπείας και Νευροανάδρασης «Σύγχρονα Αμφιαράεια» (4ετής Μεταπτυχιακή Εκπαίδευση στη Συνθετική Ψυχοθεραπεία), Τεχνοβλαστό του Πανεπιστημίου Κρήτης. Στην παρούσα χρονική περίοδο, εκπαιδεύεται επίσης στη συστημική ψυχοθεραπεία μέσω τέχνης για παιδιά 3-12 ετών στο εργαστήριο συστημικής ψυχολογιας και παιδαγωγικής "Ροδάκινο". Έχει πραγματοποιήσει, επίσης, επιμορφωτική εξειδίκευση στην «Ψυχική Υγεία Παιδιών και Εφήβων» του Τμήματος Ψυχιατρικής Παιδιών και Εφήβων του Σισμανόγλειου Νοσοκομείου-Αμ. Φλέμινγκ ΓΝΑ, στην «Ψύχωση και Έγκλημα» του Πανεπιστημίου Αιγαίου, στις εξαρτήσεις («ΟΙ ΕΞΑΡΤΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΜΑΣ: Τι έφερε η πανδημία COVID-19») του ITACA-ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΤΜΗΜΑ & A΄ και Β΄ Ψυχιατρικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, καθώς και στη «Γνωσιακή Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία» του European Psychiatric Assosiation EPA-MOOC. Ολοκλήρωσε την πρακτική της άσκηση στο Κέντρο Ψυχικής Υγείας Ρεθύμνου ,ενώ έχει εργαστεί εθελοντικά στο Σύλλογο Οικογενειών και Φίλων Ψυχικής Υγείας Ρεθύμνου, αλλά και στο φορέα «Παιδί & Οικογένεια- Kid & Family».
Επί του παρόντος, διατηρεί ιδιωτικό γραφείο στο κέντρο της Αθήνας, όπου διεξάγει ατομικές συνεδρίες ψυχοθεραπείας σε ενήλικες, παιδιά και εφήβους, ενώ προσφέρει συμβουλευτική στήριξη σε όλο το φάσμα της οικογένειας- συνεδρίες για συμβουλευτική γονέων, θεραπεία ζεύγους και πρόληψη και προαγωγή της ψυχικής υγείας, σε ατομικό και ομαδικό επίπεδο, τόσο δια ζώσης, όσο και μέσω διαδικτύου, όπως η κατάθλιψη, το άγχος, οι κρίσεις πανικού, το πένθος, οι φοβίες, τα ψυχικά τραύματα, οι διαπροσωπικές, αλλά και χρόνιες συναισθηματικές δυσκολίες, τα ψυχοσωματικά συμπτώματα, οι διατροφικές διαταραχές, οι διαταραχές στις λειτουργίες του ύπνου, τα προβλήματα από αλκοόλ και ναρκωτικές ουσίες και οι διαταραχές προσωπικότητας.
Website:
Facebook:
Instagram:
Και μην ξεχνάτε:
